De huidige inflatie en hoge energieprijzen raken iedere Wassenaarder. De toekomst is onzeker. Veel beleid wordt landelijk bepaald, maar het gemeentebestuur doet wat het kan om Wassenaar veilig en fijn te houden.
Onder de huidige omstandigheden, maar met een blik op de toekomst, is het college gekomen tot een zelfbewuste, duurzame en realistische begroting voor de periode 2023-2026.
De burgemeester en de vier wethouders zijn elk verantwoordelijk voor een specifiek programma en de daarbij behorende begroting. Omdat veel gemeentelijke activiteiten elk jaar hetzelfde blijven, heeft het college ervoor gekozen hierop minder in te gaan en vooral te focussen op veranderingen.
Onze visie op 2050
Bij het opstellen van de begroting hebben we niet alleen gekeken naar de komende vier jaar, maar zijn we ook uitgegaan van onze visie op 2050. Het jaar waarin Wassenaar een zelfstandige, groene, schone, sociale gemeente is met een evenwichtige demografische verdeling. Het inwoneraantal zal licht zijn gegroeid richting 30.000 en het aantal woningen is met 1.000 gestegen naar 13.000.
Onze gemeente staat nog steeds in de top van de lijst mooiste en meest leefbare gemeenten. Het strand, de duinen, de polders, landgoederen en parken zijn behouden, goed verzorgd en versterkt.
Scholen en kinderopvanglocaties zijn van hoge kwaliteit. Wassenaar heeft een levendig centrum met fijn en divers aanbod van winkels, speciaalzaken, restaurants en cafés.
j
Er zijn volop recreatiemogelijkheden zonder overbelasting van de natuur en het dorp. We hebben goede zorgvoorzieningen. Ouderen die dat willen kunnen tot op hoge leeftijd thuis blijven wonen.
De bewoners van Wassenaar voelen zich veilig, zowel thuis als op straat. Het dorp beschikt over veilige fietspaden en de verkeersdruk is afgenomen, onder meer door verkeer te weren dat niet direct in Wassenaar hoeft te zijn. De N44 is er niet meer of ligt onder Wassenaar.
Ons dorp kent een langdurig stabiel gemeentebestuur, dat transparant is en open en eerlijk communiceert met haar inwoners. Mede doordat Wassenaar een financieel krachtige gemeente is, heeft zij haar zelfstandigheid behouden.
Programma 1: Veiligheid en handhaving
In een veilig en groen dorp is het fijn leven, wonen en werken. De gemeente werkt
goed samen met belangrijke partners als de politie, brandweer en reddingsbrigade. Zorg en veiligheid vullen elkaar aan. Samen zijn we scherp op signalen wanneer de criminele onderwereld de bovenwereld raakt en pakken deze op. Iedereen in Wassenaar is gelijkwaardig en de gemeente communiceert duidelijk, consequent en treedt waar nodig handhavend op. Een zelfbewust Wassenaar staat in verbinding met de omgeving, werkt aan ordelijke besluitvorming en boekt resultaten.
Programma 2: Mens en Maatschappij
Wassenaar is een fijne plek om op te groeien en oud te worden. Wel zien we de vraag naar zorg toenemen, terwijl de tekorten in deze sector dat ook doen. Willen we ons huidige zorgsysteem bereikbaar en betaalbaar houden, dan zullen we onze prioriteiten moeten aanscherpen. De komende jaren investeren we in preventieve en gezamenlijke voorzieningen. We werken aan één toegang voor zorg en ondersteuning én informeren en inspireren inwoners met verschillende campagnes, zoals ‘Zorg voor morgen, doe het nu’, ‘Wassenaar in beweging’ en ‘Collectieve zorg is sociale zorg’.
We vragen Wassenaarders meer eigen verantwoordelijkheid te nemen voor hun gezondheid en leven. Tegelijkertijd zorgen we, samen met de betrokken organisaties, dat er een stevig vangnet van hulp en ondersteuning beschikbaar blijft voor de inwoners die het nodig hebben. Daarnaast steken we de komende jaren geld en energie in nog meer activiteiten in de buurt, op scholen en bij sportverenigingen.
Programma 3: Bestuur en Middelen
Wassenaar gaat voor een verantwoordelijk, weloverwogen financieel beleid zonder schulden. Dienstverlening en communicatie naar de inwoners moet van gewenst niveau zijn: hiervoor is onder meer een stevig ambtelijk team nodig.
Daarnaast ontwikkelen we een projectmanagementsysteem, waarmee we projecten efficiënt kunnen plannen en uitvoeren.
Gemeentelijk bezit zonder maatschappelijke functie wordt verkocht en grote investeringsprojecten worden naar behoren uitgevoerd. De inkomsten hiervan dragen bij aan een financieel gezonde gemeente.
Programma 4: Fysieke leefomgeving
In 2025 staat heel Wassenaar beschreven in de Omgevingsvisie, op basis van de dan ingevoerde Omgevingswet. Voor wat betreft de nog niet beschreven delen van het dorp, geven we prioriteit aan het beschrijven van het noordelijke en zuidelijke deel.
In het noorden grenst Wassenaar aan Katwijk. Op ons grondgebied blijft de groene zone tussen de twee dorpen zo groen mogelijk. We streven naar een duurzame en hoogwaardige inrichting zonder intensieve recreatie. De minimumafstand tussen de bebouwing van Wassenaar en die van Katwijk wordt 1.500 meter.
Daarnaast beginnen we met het ontwikkelen van een visie op de zuidrand van Wassenaar, inclusief Duindigt.
Op basis van eerder uitgevoerde onderzoeken, een stedenbouwkundig plan en een brancheringsplan komen we met een aangepast, haalbaar plan voor de herinrichting van het dorpscentrum.
De Woonvisie 2021-2025 is vastgesteld door de gemeenteraad en blijft, tot de Omgevingsvisie een feit is, het uitgangspunt voor de komende vier jaar. Deze raadsperiode wordt in elk geval de woningbouw van vier projecten uitgewerkt: - de omvorming van het hoofdkantoor van de ANWB op de grens met Den Haag tot woningen, - de bouw van huizen op het terrein Den Deyl/Middelweg, - het bouwen van woningen op de huidige gemeentewerf en woningen in Het Kerkehout.
Programma 5: Natuur, klimaat en mobiliteit
De opgave om te verduurzamen is groot en urgent. We volgen de landelijke ambities en stimuleren dorpsgenoten om zelf maatregelen te nemen. In de komende periode zetten we in op het invoeren van 30 km/uur binnen de bebouwde kom en het reduceren van sluipverkeer.
We investeren nadrukkelijk in het nóg mooier en groener maken van ons dorp. Al in 2023 willen we concrete resultaten kunnen laten zien als het gaat om groen, onderhoud van de openbare ruimte en verkeersveiligheid.
Financiën
OZB en toeristenbelasting
We nemen enkele ingrijpende maatregelen. De OZB wordt verhoogd met 20% (+ € 2,2 miljoen) en de opbrengst van de toeristenbelasting wordt verdubbeld (+ € 1,2 miljoen). Hoewel belastingverhoging altijd vervelend is, is getracht een evenwichtig pakket samen te stellen.
Een verhoudingsgewijs fors deel van de lastenverhoging wordt gefinancierd door toeristen, waardoor we de OZB-verhoging enigszins kunnen beperken.
De OZB-verhoging (van het gebruikersdeel) geldt niet voor Wassenaarders die een woning huren bij onze woningcorporaties. Huurders zijn vaak minder koopkrachtig en we willen voorkomen dat zij straks in financiële problemen komen.
Met de OZB verhoging vangen wij de belangrijkste kostenstijging op van de Jeugdzorg in Wassenaar.
Afvalstoffenheffing
De afvalstoffenheffing wordt minimaal verhoogd. Voor een deel van de bewoners zal deze in het geheel niet stijgen en voor het overige deel van de bewoners gaat de heffing omhoog met 2%.
Woonlastenstijging
Wassenaarders die een woning huren bij één van onze corporaties krijgen te maken met een woonlastenstijging van net boven de 0%; voor tenminste 3.000 huishoudens (een kwart van de Wassenaarders) betekent dit de laagste woonlastenstijging in decennia.
Overschot
Het jaar 2023 laat een overschot zien van € 392.000. Dit is inclusief een "plug" van € 1.250.000. Deze plug kent twee redenen. Enerzijds is er geanticipeerd op een hogere algemene uitkering van het rijk. Inmiddels blijkt uit de septembercirculaire dat deze aanname juist is, gezien het positieve effect van € 920.000 voor 2023. De septembercirculaire is niet meer verwerkt in deze begroting, maar zal meegenomen worden in de najaarsnota.
De tweede reden van de "plug" is dat een overgroot deel van de incidentele lasten, samenhangend met uitvoering van het coalitieprogramma, is geboekt in 2023. Hier kan nog op gestuurd worden. In de praktijk en na besluitvorming betreffende het College Uitvoeringsprogramma zal de "plug" afnemen tot 0 en blijft een er een overschot van € 392.000 over.
Ook zonder de "plug" laat de meerjarenbegroting van 2023 een structureel overschot zien in de jaren 2024 en 2025. Dat maakt dat de Wassenaarse begroting structureel in evenwicht is. Het is voor het eerst in acht jaar dat dit evenwicht wordt bereikt zonder gebruikmaking van reserves.
Tekorten
In 2026 zien we een tekort. Alle gemeentes in Nederland krijgen in 2026 te maken met het zogenoemde "ravijn”: een duidelijke bijdragevermindering van de rijksoverheid.
De verwachting is dat de rijksoverheid de komende jaren met nader beleid zal komen. Zo niet, dan zal bijzondere aandacht moeten uitgaan naar 2026 en de daarop volgende jaren. Toch durven we nu al te stellen dat de risico's voor Wassenaar beperkt zullen zijn.
De jaarlijks oplopende tekorten worden niet meer gefinancierd uit de algemene reserve of door verkoop van bezittingen; jaarlijkse lasten kunnen we zodoende daadwerkelijk uit jaarlijkse inkomsten betalen. Ook hebben we hierdoor voldoende middelen om investeringen te kunnen doen in het dorp zonder schulden aan te gaan.
Investeringsprogramma waaronder verkeersveiligheid
We investeren vooral in verkeersveiligheid; dit vloeit voort uit het coalitieakkoord. De 10-jaars-liquiditeits-planning toont voor alle jaren een positief saldo, terwijl een stevig investeringsprogramma wordt uitgevoerd. Investeringen zullen in toenemende mate worden gefinancierd door afschrijvingen; een teken van evenwichtig en stabiel financieel beleid.
Begroting is Front-end loaded
In 2023 boeken we nogal wat incidentele kosten, in totaal € 1.892.000. Trekken we de kosten voor onze nieuwe organisatie er vanaf (die worden voorzien uit de reserves), dan komen de incidentele kosten uit op € 1.392.000. Dit is een fors bedrag samen met de structurele plannen uit het coalitieakkoord. Veel kosten worden voorzien in het eerste volledige nieuwe collegejaar, 2023. De begroting is hiermee bijzonder front-end loaded. Nadere uitwerking van het College Uitvoeringsprogramma laat zien dat een groot deel van deze kosten wordt geherdistribueerd over verdere jaren.
De kosten van energie, voor rekening van de gemeente Wassenaar, laten in 2023 een forse stijging zien van bijna € 0,6 miljoen.
Realistisch begroten heeft ook geleid tot een aanpassing van het budget voor Jeugdhulp. Vanaf 2023 wordt het budget voor Jeugdhulp met € 1,9 miljoen structureel opgehoogd. De afgelopen jaren lieten een stijging zien van de uitgaven terwijl de budgetten achterbleven. De verwachte uitgaven op Jeugdhulp in Wassenaar zijn nu in lijn met jeugdbudgetten in vergelijkbare gemeenten. Omdat de Jeugdhulp een open-einde financiering kent, zijn de kosten moeilijk beheersbaar, maar met de verdere uitwerking van de kostenbesparende maatregelen en het inzetten op normalisering en verhoging van de effectiviteit wordt beoogd verdere stijging van de uitgaven te beteugelen.
Voor verbetering van onderhoud van de openbare ruimte wordt in 2023 € 375.000 begroot en voor de jaren daarna € 750.000.
Voor verbetering van de communicatie met de Wassenaarder wordt structureel € 250.000 per jaar begroot.
Onze ambtelijke organisatie versterken
In de afgelopen tien jaar heeft de gemeente Wassenaar te maken gehad met grote veranderingen. Ons dorp heeft uiteindelijk te weinig profijt gehad van de ambtelijke fusie met Voorschoten in 2013 – 2021 (Werkorganisatie Duivenvoorde, de WODV). Ten tijde van de opsplitsing verlieten 30%-40% van de medewerkers de werkorganisatie. Na de noodzakelijke en gewenste ontvlechting in 2021 startte de nieuwe Wassenaarse ambtelijke organisatie met bijna veertig vacatures en een ziekteverzuim van ruim 11%.
Wassenaar in 2022 heeft nu ongeveer 195 ambtenaren in dienst; stuk voor stuk kundige werknemers, die zeer zijn toegewijd aan hun werk en aan ons dorp. Er zijn nog steeds veel vacatures niet structureel ingevuld. De grootste en belangrijkste uitdaging voor dit college de komende vier jaar is dan ook het ambtelijk team weer op kracht brengen. Kracht die nodig is om Wassenaar goed te besturen, de dienstverlening aan de Wassenaarders op het gewenste niveau te brengen en de belangen van Wassenaar ook buiten onze gemeente te behartigen.
Dit proces zal niet zonder slag of stoot gaan, maar samen krijgen we het voor elkaar. Voor een zelfbewust, duurzaam en realistisch Wassenaar.